Bewerking van edelstenen met uitzondering van diamant. | NL
Het zagen - De zaagmachine bestaat uit een zaagblad gehouden op een spil tussen twee klemplaten en aangedreven door een motor via een riem. Men kan met de hand zagen (het te zagen stuk vasthouden tussen de vingers en zonder steun) ofwel op een slede laten lopen. In dit laatste geval wordt de steen vastgeklemd met klemvijzen.
Er zijn twee soorten zagen:
-De "trim" zagen, gediamanteerde zagen die variëren in diameter van 15 cm tot meer dan 100 cm, voor het zagen van geoden en agaatplaten enz..
-De kabelzagen voor zwaar industrieel gebruik. Deze zijn gediamanteerde kabels, die hebben b.v. iedere 20 cm een stuk metaal met diamantkorrels. Deze kabels worden in de steengroeven gebruikt om platen marmer of graniet uit te zagen, en kunnen enkele honderden meters lang zijn. Dit is natuurlijk exclusief voor de mijnbouw.
Voor de bewerking van edelstenen en mineralen is de trim zaag of cirkelzaag van toepassing. Er zijn talrijke zaagmachines verkrijgbaar voor verschillende doeleinden: edelstenen, kleurstenen of mineralen. Franse, Duitse, Italiaanse, Amerikaanse en Japanse fabrikanten bieden een uitgebreid gamma aan, in verschillende kwaliteitsklasse, voor hobby of voor professioneel gebruik.
De "trim" is een gediamanteerde cirkelzaag, en is vervaardigd uit aluminium of een koperlegering, met een diamant gesinterde laag van ongeveer 3 à 4 mm. De dikte van zaag hangt af van de soort stenen die men wenst te zagen, gaande van 0,3 mm tot 1 mm.
Vooraleer men overgaat tot het zagen van verschillende modellen cabochon, moet men platen zagen, "slabs". Deze kan men niettemin al gezaagd kopen bij de mineralen groothandelaars in Idar-Oberstein, ofwel zal men zelf de stenen zagen op verschillende diktes, wat wel de grootte van de zaag en de slede bepaalt. De trim zaag waarmee men kleinere stukken zaagt, b.v. korund of beryl, zal dan ook kleiner en dunner zijn. Hier is de materie duurder en speelt het verlies een grotere rol. Zo zal men b.v. bij de volledige bewerking van kwarts (amethyst of citrien) een normaal verlies kunnen hebben tussen 70 à 80 %. Indien men splijtbare stenen (bijvoorbeeld topaas) moet zagen, zal men zo veel mogelijk loodrecht op de splijtrichting zagen, om het risico van het afbreken van stukken te vermijden.
In de eerste plaats verschilt het zagen van edelstenen met die van het diamantzagen erin dat men "nat" moet werken, d.w.z. dat de zaag altijd, ofwel in een bad, of koelwatertank, draait of erbovenop besproeid wordt met water. Voor poreuze stenen zoals b.v. turkoois. Bij poreuze stenen kunnen koelproducten de kleur van het mineraal doen veranderen. Voor andere stenen, b.v. kwartssoorten, gebruikt men meestal een koelmiddel op basis van speciale olie of petroleum. Bij te weinig afkoeling worden de diamantkorrels en de zaag aangetast en klemt de zaag in de steen, dit beschadigt de steen, de zaag en de motor. Het toerenaantal bedraagt ongeveer 1000 tot maximum 3000 toeren per minuut (de goede oplossing is de spil van de zaaghouder dezelfde diameter te geven als de spil van de motor). Voor stenen met grote broosheid is een nog lager toerental wel gewenst.
Daartegenover ligt het toerental voor diamant tussen de 6000 à 15000 toeren per minuut. De zaag is ook niet van een koperbrons legering, met diamantpoeder ingesmeerd, maar van koper met een diamant laag dat men sintert op de omtrek. Er is een uitgebreide gamma van diamantzagen beschikbaar, aangepast aan het type van steen dat men wenst te zagen. Het is uitgesloten om edelstenen op een diamantzaagmachine te zagen en omgekeerd.
De begeleiden op de slee gebeurt meestal handmatig met een zachte druk, meer professionele zaagmachines hebben een automatische begeleiding die een continue druk waarborgt. De steen moet stevig tussen de vingers vastgehouden worden bij het handslijpen, de handen rusten op de zaagtafel. Men kan ook de stenen in de hand houden tijdens het zagen met een neergaande beweging, dit vergt natuurlijk ervaring.
|